Skip to Content

Schrikkeljaar; hoeveel dagen en wanneer is het en waarom

Schrikkeljaar; hoeveel dagen en wanneer is het en waarom

Elke vier jaar is er een schrikkeljaar. Dat is een jaar waarin we geen 365 dagen hebben zoals gewoonlijk, maar 366 dagen. Er is dus één dag extra aan het jaar toegevoegd. Die extra dag valt altijd op 29 februari en noemen we dan ook een schrikkeldag.

Zo’n schrikkeldag komt echter niet precies om de vier jaar voor, want er zijn uitzonderingen voor. Hoe dat precies, ga ik je straks hieronder uitleggen. En wat is eigenlijk het nut van een schrikkeldag? Waarom kunnen we niet gewoon elk jaar een jaar van 365 dagen hebben? Ook dat lees je in dit artikel over het schrikkeljaar.

Waarom is er een schrikkeldag?

De Aarde heeft niet precies 365 dagen nodig om een baan rond de Zon te maken, maar 365 dagen en 6 uur. Om helemaal precies te zijn gaat het om 365 dagen, 5 uur, 48 minuten en 45,1814 seconden. Deze informatie mag je natuurlijk snel weer vergeten, maar wie weet komt deze kennis ooit nog van pas met een kennisquiz.

Door één keer in de vier jaar een extra dag aan het jaar toe te voegen, de schrikkeldag, heb je vier jaren van respectievelijk 365, 365, 365 en 366 dagen. Het gemiddelde daarvan is 365 dagen en 6 uur, dus precies de periode die de Aarde nodig heeft om een baan rond de zon te maken. De schrikkeldag wordt dus toegevoegd als correctie.

Als elk jaar gewoon 365 dagen zou hebben, zou er elke vier jaar een dag te vroeg oud en nieuw gevierd worden, want de aarde heeft eigenlijk nog een dag nodig om de baan rond de zon af te maken. Als we deze afwijking altijd zouden toelaten, zou dat betekenen dat de seizoenen elk jaar naar voren verschuiven.

Eén dag lijkt niet zoveel, maar stel je eens voor hoe het zal zijn over een langere periode: elke 100 jaar zou bijvoorbeeld het begin van de lente maar liefst 24 dagen vroeger vallen. Het is praktischer om er van uit te gaan dat de seizoenen op vaste dagen beginnen en dat dit over 100 jaar nog steeds zo is.

Meer informatie over het ontstaan van Schrikkeldag vind je hier.

Schrikkelseconde

Met de huidige berekeningen zal blijken dat er elke 100 jaar nog steeds een overcorrectie is van drie kwartier. Dit is echter zo weinig, dat er pas een nieuwe correctie nodig is na een aantal millennia.

Bovendien is de baan van de aarde rond de zon ook geen constante. Om dit te corrigeren wordt af en toe een schrikkelseconde ingevoegd. Vaak gebeurt dit op de laatste dag van juni en/of december van elk jaar. De laatste seconde van de dag is dan niet 23:59:59, maar 23:59:60. Dit verschil is zo klein dat je het niet zult merken.

Elke vier jaar een schrikkeljaar?

Eigenlijk wordt er een te grote correctie toegepast, want met de invoering van een schrikkeljaar wordt uitgegaan dat de baan van de aarde rond de zon 365 dagen en 6 uur duurt, terwijl dat eigenlijk 11 minuten en 14,8186 teveel is. Op jaarbasis valt dat reuze mee, maar op den duur gaat dit ook voor een verschuiving van de seizoenen zorgen. Per 400 jaar zouden er dan 3 dagen teveel zijn.

Dit wordt ook opgelost door elke 128 jaar één schrikkeljaar minder in te voeren. Elke 32e schrikkeldag wordt dus overgeslagen. Als je 365 dagen en 6 uur (365,25) namelijk vermenigvuldigt met 128 jaar, komt er 46.752 dagen uit.

Maar als je het precieze getal neemt van 365 dagen, 5 uur, 48 minuten en 45 seconden (365,2421875) en dat vermenigvuldigt met 128 jaar, is de uitkomst 46.751 dagen. Je ziet dus dat er na 128 dagen een verschil ontstaat van 1 dag.

In de gregoriaanse kalender wordt deze overcompensatie opgelost door niet precies elke 4 jaar een schrikkeljaar in te voeren. Maar wanneer is het dan wel een schrikkeljaar en wanneer niet?

  • Het jaartal moet restloos deelbaar zijn door 4, maar niet door 100
  • Het jaartal mag wel restloos deelbaar zijn door 400

In de praktijk betekent dat dat 2020, 2016, 2012, 2008, 2004 en 2000 allemaal schrikkeljaren waren. Deze jaartallen zijn namelijk allemaal deelbaar door 4. Het jaar 2000 was deelbaar door 400 en daarom ook een schrikkeljaar, ondanks dat het jaartal ook deelbaar is door 100.

Het jaar 1700, 1800 en 1900 waren géén schrikkeljaar. Deze jaartallen waren wel deelbaar door 4, maar ook door 100. De regels voor het schrikkeljaar gelden dan niet. Het jaar 1600 was echter wél weer een schrikkeljaar, omdat dit getal deelbaar is door 400.

Jarig op schrikkeldag

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zijn er op 29 februari zo’n 11 duizend mensen jarig. Voor hen kan het lastig zijn omdat hun verjaardag eigenlijk maar 1 keer in de 4 jaar voorkomt.

Kinderen die op 29 februari 2016 zijn geboren, hebben bijvoorbeeld pas op 29 februari 2020 hun eerste verjaardag kunnen vieren, terwijl ze natuurlijk wel gewoon ouder zijn geworden en eigenlijk 4 jaar zijn geworden. Je kunt dit oplossen door de verjaardag een dag eerder of later te vieren, dus op 28 februari of op 1 maart.

Juridisch gezien wordt een schrikkelkind pas een jaar ouder op 1 maart, als het geen schrikkeljaar is.

Dat is bijvoorbeeld belangrijk wanneer het kind 18 jaar wordt: dat zal niet in een schrikkeljaar vallen, en dus wordt er van uit gegaan dat het kind pas op 1 maart wettelijk de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt, en niet op 28 februari. Pas vanaf 1 maart mag je dan bijvoorbeeld alcohol kopen.

Interessante feitjes over schrikkeldag:

  • De kans om geboren te worden op een schrikkeldag is 1 op 1.461
  • Er worden op 29 februari minder kinderen geboren dan op andere dagen in februari
  • Er is een Noorse vrouw die 3 kinderen heeft gekregen, alle drie geboren in een opeenvolgend schrikkeljaar
  • Een familie in Ierland heeft 3 generaties met schrikkelkinderen
  • Er is een Nederlandse Schrikkeltweelingenclub opgericht voor tweelingen die geboren zijn op een schrikkeldag. Dat zijn er ongeveer 30 in Nederland, België en Duitsland samen.
Jisca van de Kerkhof

Leave a comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *