Als je als stel al langere tijd bij elkaar bent of om een andere reden jullie liefde voor elkaar officieel wil maken, zijn er verschillende opties. De meest bekende en voor de hand liggende optie is misschien om te gaan trouwen, maar je kunt ook kiezen voor een samenlevingsvorm die minder traditioneel en bindend is.
Je kunt er ook voor kiezen om een geregistreerd partnerschap aan te gaan of om een samenlevingscontract op te laten stellen. Maar wat zijn precies de verschillen tussen een huwelijk, een geregistreerd partnerschap en een samenlevingscontract? En waar moet je rekening mee houden als de relatie uiteindelijk misschien stukloopt?
Het huwelijk en geregistreerd partnerschap
Als je gaat trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaat, zijn er een aantal rechten en plichten ten opzichte van elkaar. Het maakt dan niet uit of het om een huwelijk gaat of om een geregistreerd partnerschap. Hieronder staan de rechten en plichten:
- Achternaam: je mag de naam van je partner gebruiken als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt. Hiervoor is geen toestemming van de partner nodig. Je partner mag dus ook jouw achternaam gaan gebruiken. Tegenwoordig kiezen veel stellen er ook voor om beide achternamen te gebruiken.
- Erfenis: je wordt wettelijk elkaars erfgenaam als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt. Je kunt echter daarnaast een testament opstellen waarin iets anders bepaald wordt, wat vervolgens leidend is.
- Getuigen: in een rechtszaak hoef je niet te getuigen tegen je echtgenoot of geregistreerd partner, ook niet tegen familieleden. Dit heeft het verschoningsrecht.
- Onderhoudsplicht: je bent als echtgenoten of geregistreerd partners verplicht om in elkaars levensonderhoud te voorzien.
- Pensioen: bij het overlijden van een echtgenoot of geregistreerd partner, krijgt de ander een nabestaandenpensioen. Bij een scheiding is het verstandig ook afspraken te maken over het pensioen, omdat anders je ex-partner wettelijk recht heeft op een deel van het ouderdomspensioen van jou, en jij op een deel van het ouderdomspensioen van je ex-partner wat tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap is opgebouwd.
- Rechtshandelingen: voor het verrichten van bepaalde rechtshandelingen of het nemen van belangrijke beslissingen, is er toestemming nodig van jou én je partner. Denk bijvoorbeeld aan het verkopen van de woning waarin je samenwoont.
Als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, ben je automatisch fiscale partners vanaf dat moment. Als je in het jaar vóór de huwelijksdatum al samenwoonde, dan ben je fiscale partners vanaf het moment dat je binnen dat jaar samen op hetzelfde adres stond ingeschreven.
Bijvoorbeeld: je bent getrouwd op 1 juli 2020, maar woonde al samen met je partner sinds 20 mei 2018, dan zijn jullie vanaf 1 januari 2018 officieel fiscale partners.
De verschillen tussen een huwelijk en geregistreerd partnerschap
Veel rechten en plichten zijn dus gelijk bij een huwelijk en een geregistreerd partnerschap. Tussen het huwelijk en het geregistreerd partnerschap bestaan echter drie verschillen:
- Bij een geregistreerd partnerschap hoef je elkaar niet per se het ‘ja-woord’ te geven, terwijl dat bij het huwelijk wel een verplichting is.
- Voor het ontbinden van een huwelijk moet er altijd een rechter aan te pas komen, terwijl een geregistreerd partnerschap buiten de rechter om beëindigd kan worden, indien er geen minderjarige kinderen in het spel zijn.
- Bij het ontbinden van een huwelijk kun je ook kiezen voor een scheiding van tafel en bed, terwijl dat bij beëindiging van een geregistreerd partnerschap niet tot de mogelijkheden behoort.
Het samenlevingscontract
Een relatie hoeft natuurlijk niet per se formeel vastgelegd te worden, maar het kan zeker verstandig zijn om bepaalde afspraken met elkaar te maken en die vast te leggen, bijvoorbeeld wanneer er een huis gekocht wordt of jullie samen kinderen krijgen.
In een samenlevingscontract kun je zelf allerlei afspraken vastleggen die je met elkaar hebt gemaakt. Je kunt ervoor kiezen om zelf een samenlevingscontract te maken, maar kunt dit ook laten opstellen bij een notaris.
Om recht te hebben op bijvoorbeeld partnerpensioen, is het verplicht om het samenlevingscontract notarieel vast te laten leggen. Je kunt afspraken maken over de volgende zaken:
- Gezamenlijke rekeningen
- Verblijvingsbeding: dit houdt in dat je de gemeenschappelijke bezittingen mag houden als je partner komt te overlijden, en andersom.
- Verdeling van de kosten van alle vaste en variabele lasten: bijvoorbeeld voor de boodschappen, kleding, woonlasten: wie betaalt wat?
- Verdeling van de kosten voor het verzorgen en opvoeden van de kinderen: op welke bankrekening wordt bijvoorbeeld de kinderbijslag of andere kindgerelateerde toeslagen gestort en wat wordt daar van betaald?
- Verdeling van de bezittingen als je uit elkaar gaat.
Door het afsluiten van een notarieel samenlevingscontract, word je ook automatisch elkaars fiscale partner. Dat gebeurt ook als jullie samen een kind hebben, samen eigenaar bent van de woning waarin jullie allebei wonen of er een minderjarig kind van één van jullie beiden op hetzelfde adres staat ingeschreven.
De verschillen tussen een samenlevingscontract en huwelijk/geregistreerd partnerschap
Ook tussen een samenlevingscontract en het huwelijk of geregistreerd partnerschap bestaan er drie verschillen:
- Bij een samenlevingscontract zijn er alleen rechten en plichten als deze in het contract worden opgenomen, terwijl dat bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap automatisch gaat (denk bijvoorbeeld aan de onderhoudsplicht en het erfrecht).
- Bij een samenlevingscontract is er geen gemeenschap van goederen, tenzij dit in het samenlevingscontract wordt opgenomen; bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap is dat wel (tenzij er getrouwd wordt op huwelijkse voorwaarden).
- Bij een samenlevingscontract krijgt de vader niet automatisch het ouderlijk gezag over de kinderen die je samen krijgt. De vader moet eerst het kind erkennen en daarna het gezamenlijk gezag laten registreren samen met de moeder. Bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap hebben beide ouders automatisch het ouderlijk gezag over de kinderen die ze samen krijgen.
Uit elkaar gaan
Voor het beëindigen van een huwelijk moet er altijd een advocaat ingeschakeld worden (jullie kunnen samen naar een mediator of gezamenlijke advocaat gaan, maar ook ieder een eigen advocaat in de hand nemen) en wordt een uitspraak gedaan door de rechter.
Een geregistreerd partnerschap kan ontbonden worden zonder rechter, tenzij jullie samen kinderen hebben of het ergens niet over eens kunnen worden. Er is wel altijd een advocaat of notaris nodig, bij wie de afspraken worden opgesteld over bijvoorbeeld partneralimentatie en pensioen.
De afspraken komen vervolgens in een beëindigingsovereenkomst te staan. Als jullie minderjarige kinderen hebben, moet er een ouderschapsplan meegestuurd worden en moet de advocaat het verzoek tot beëindiging van het partnerschap bij de rechter indienen.
Een samenlevingscontract kan meestal vrij gemakkelijk worden ontbonden; hoe dat precies moet gebeuren, staat vaak in het contract zelf, bijvoorbeeld door elkaar een aangetekende brief te sturen.
Maar er komt meestal meer bij kijken, als er sprake is van bijvoorbeeld een koophuis waar je samen de eigenaar van bent, schulden, kinderen (in dat geval moet ook verplicht een ouderschapsplan opgesteld worden) en alimentatie zolang je een onderhoudsplicht hebt.
Meer informatie vind je hier.
Lees ook
- Kinder- en partneralimentatie Nederland; hoogte bedragen berekenen en hoe lang verplicht?
- Gezamenlijke rekening of alles op eigen rekening?
- Onderhoudsplicht kinderen; wat houdt dit in en tot welke leeftijd ben je financieel verantwoordelijk?
Leave a comment